Bir cümlede sözü edilen düşünce farklı biçimlerde dile getirilebilir. Bu özellikten yola çıkılarak hazırlanan soru tiplerinden biri de cümleden çıkarılamayacak düşüncedir.
Bir cümleden çıkarılamayacak bir düşünce örnek cümleyle
ilgisiz ya da tutarsız olur. İlgisiz olması örnek cümlenin konusundan farklı
bir konudan söz etmesi, tutarsız olması ise örnek cümlede sözü edilenlerle
çelişmesi demektir.
␥❅Bence otobiyografik bir eser hiçbir zaman edebi eser niteliği taşımaz; çünkü edebi bir eser, yaratıcılık gerektirir, buluş gücü gerektirir.
↔cümlesinde
bir eserin edebi eser değeri taşıması için yazarın o esere kendinden bir şeyler
katması gerektiği söylenmiş.
␥❅Bir kişinin gerçek yaşamıyla
sınırlı kalan bir yapıt edebiyat değeri taşımaz. ↔cümlesinde
gerçek yaşamı olduğu gibi anlatmanın edebiyat değeri taşımayacağı söylendiği
için bu düşünce cümleden çıkarılabilir.
Yaşanılanları olduğu gibi yansıtma edebi eserin yapısıyla
bağdaşmaz.
"Bir yapıtın edebi değer taşıması yazarının
ortaya koyduğu sanatsal buluşlara bağlıdır." cümlelerinde sözü
edilenler de ilk cümlede verilenle aynı doğrultudadır.
Çıkmış Soru
Romanını okuyup bitirdim. Hele biraz zaman geçsin,
hazmedeyim. Neler kaldı, neler gitti? Bunları saptadıktan sonra bildireceğim
görüşlerimi.
Böyle diyen bir kişi için aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
A) Düşüncelerini açıklamadan önce, başkalarıyla tartışarak
doğrulamak ister.
B) Ayrıntılı olarak düşünmenin gereğine inanır.
C) Zaman içinde görüşlerin değişebileceğini düşünür.
D) Düşüncelerini hemen açıklamaktan kaçınır.
E) İzlenimlerini yorumlayıp değerlendirme eğilimindedir.
Cevap
Örnek cümlede kişi, eser hakkındaki düşüncelerini eseri
kendi içinde değerlendirdikten sonra söyleyeceğini bildirmiştir. Böyle diyen
bir kişinin eser hakkında başkalarıyla görüş alış verişinde bulunacağını
söylemesi birbiriyle çelişen bir durum olacağından bu kişiden A'da geçen
ifadeyi söylemesi beklenemez.
Cevap A
Yorum Bildiren Cümleler:
Bir konu hakkında konuşan kişi sözlerine kendi beğenisini,
duygu ve görüşünü katıyorsa cümlede yoruma yer verilmiş demektir. Cümleyi kuran
kişinin, sözünü ettiği konu hakkında kişisel kanaatini ortaya koymasıdır
yani kişisellik içeren cümlelerdir.
␥❅Saçlarını beline kadar uzatmıştı. ↔ (yorumsuz)
␥❅Saçlarını beline kadar uzatması ona ayrı bir hava vermişti. ↔(yorum)
␥❅Gözlerinden gece boyunca ders çalıştığı anlaşılıyordu. ↔ (yorum, çıkarım)
␥❅Ali esnemeye başladı; anlaşılan uykusu geldi.
␥❅Kitabın özetini tam olarak bilmiyor; demek ki kitabı değil, özetini okudu.
␥❅Spor yapmak faydalıdır; kişi kendini daha sağlıklı ve zinde hisseder.
␥❅Sanatçının yeni şiirini dergide gördüm; yine çok ses getirecek bir eser.
␥❅Pencereden bakınca muhteşem bir deniz manzarasıyla karşılaşıyorsunuz.
␥❅Şiirlerinde sanatsal söyleyişlere ağırlık vermesi şiirine ayrı bir güzellik katmış.
Çıkmış Soru
Aşağıdaki dizelerin hangisinde yorum söz
konusu değildir?
A) Alabildiğine insan kalabalığı vardı
Bir aydınlık
geleceğe bakıyordu
B) Bir ılık güz öğlesinde
Şanlı haki
urbası üstünde
C) Koymuştu kılıcını içine kınının
Yürüyordu
arasında sevgili halkının
D) İzmir'e girişini Atatürk'ün
Bir kahve
duvarındaki resimde gördüm
E) Işıktı sevinçti türküydü
Görseydiniz o
resimde Atatürk'ü
Cevap
Yorum, bir kişinin herhangi bir konuda kendi düşüncesini
söyleyişine katması demektir. Buna göre dizelere baktığımızda A'da
"aydınlık bir gelecek", B'de "şanlı", C’de
"sevgili", E'de "ışıktı, sevinçti, türküydü” sözleri kişinin
kendi beğenisi, düşüncesidir. D'de ise bir resimde görülenlerden bahsedilmiş
ancak o resim hakkında neler hissedildiği söylenmemiştir.
Cevap D