1)Sosyal Yapı:
→Egemen ve yönetici unsur Türklerden oluşmuştur.
→Bunun yanında Müslüman Araplar ve İranlılar, Gayrimüslim olarak da Rumlar, Ermeniler ve Gürcüler devlet sınırları içerisinde yaşamışlardır.
→Toplumda kesin çizgilerle belirlenmiş bir sınıf ayrımı yapılmamıştır. Herkes bilgi ve becerisi oranında yükselme şansına sahiptir.
→Göçebe olarak yaşayanlar hayvancılıkla uğraşırken, yerleşik hayata geçenler tarım ve ticaret yapmışlardır.
2)Ekonomik Hayat:
→Selçuklular, ipek Yolu'nu kontrol altına aldıkça ticari alanda önemli gelişmeler yaşamışlardır. Ticaret yolları üzerine kervansaraylar inşa etmişlerdir.
→Değişik iş kollarındaki esnafların kendi aralarında çalışma hayatını düzenleyen lonca isimli örgütler oluşturmuşlardır. (Fütüvvet Teşkilatı)(Ahilik Teşkilatı)
👉Fütüvvet teşkilatı, Anadolu Selçuklu ve Osmanlı Kuruluş Dönemi'nde Lonca Teşkilatı Osmanlı Klasik Dönemi'nde ise Ahilik Teşkilatı, adı ile varlığını sürdürmüştür.
a. Loncaların Özellikleri
→Yalnızca bir loncaya üye olunmuştur.
→Lonca üyeleri arasında din, dil, ırk farkı gözetilmemiş ve yöneticileri kendi içlerinden seçilmiştir.
→Örgüt kendi üyelerinin hayat standardını yükseltmeyi hedeflemiş ve gerektiğinde krediler açmıştır.
→Özellikle Anadolu'nun sosyal düzeninin kurulmasında ve ekonomik gelişmesinde etkisi büyük olmuştur.
→Üretimde standartlaşmayı sağlamıştır.
Diğer gelir kaynakları;
Öşür: Müslümanlardan alınan 1/10 oranındaki ürün vergisidir.
Haraç: Gayrimüslimlerden alınan ürün vergisidir.
Cizye: Gayrimüslim erkeklerden askere gitmemeleri karşılığında alınan vergidir.
Bâc-ı Bazar: Pazar vergisidir.
Ganimet: Savaş gelirlerinin 1/5'idir.
Komşu devletlerin hediyeleri
Maden, orman ve tuzla gelirleri
👉Selçuklularda ilk para Tuğrul Bey zamanında bastırılmıştır.
3)Toprak sistemi
Türk-İslam devletlerinde toprak "Mirî" ve "Mülk” toprak olarak ikiye ayrılmıştır.
-Mirî Topraklar - Mülk Topraklar
*Has *Öşri
*ikta *Haraci
*Vakıf
Has Topraklar: Gelirleri hükümdara ve hanedan üyelerine ayrılan topraklardır.
İkta Toprakları: Geliri hizmet veya maaş karşılığı olarak komutanlara, askerlere ve devlet adamlarına verilen topraklardır. Paranın bir kısmıyla atlı askerler beslenmiştir.
Vakıf Topraklar: Hayır, eğitim ve sosyal kurumların ihtiyaçlarını karşılamak için ayrılmış topraklardır.
Haraci Topraklar: Gayrimüslimlere verilen topraklardır. Bu topraklarda yaşayanlar devlete haraç vergisi ödemişledir.
Öşri Topraklar : Müslümanlara verilen topraklardır.
→İkta Sisteminin faydaları:
*Devlet para ödemeden büyük bir orduya sahip olmuştur. (ekonomik-askerî)
*Hazinenin yükü hafifletilmiştir. (ekonomik)
*Ülkede asayiş ve düzen sağlanmıştır. (sosyal)
*Merkezî otorite güçlenmiştir. (siyasî)
*Üretimde süreklilik sağlanmıştır. (ekonomik)
(Bu sistem Osmanlı'da Tımar (Dirlik) Sistemi'ne örnek olmuştur.)
4)Hukuk sistemi:
→Türk İslam devletlerinde yargı sistemi Şer'i ve örfi olmak üzere ikiye ayrılmıştır.
→Şer'i yargı işini yapan kişilere "kadı” denilmiştir.
→Ordu içindeki davalara kadıasker unvanlı hakimler, büyük davalara ise Divan-ı Mezalim denilen yüksek mahkemelerde hükümdarlar bakmıştır.
a) Şeri Hukuk
→Şeri hukuk temelini İslam hukukundan alırdı.
→Miras, boşanma, evlenme, velayet, vakıf ve ticaret ile ilgili konular şeri hukuk kapsamında yer alıyordu.
→Şeri davalara kadılar bakardı.
→Kadıların başındaki sorumluya ise Kadi'l-kudat (Başkadı) denirdi.
→Kadı, Divan üyeleri ve hatta veziri yargılama yetkisine sahipti.
→Kadılar, siyasi otorite tarafından baskı altına alınmazdı. Bu durum kısmen de olsa hukukun bağımsız olduğunu göstermektedir.
b) Örfî Hukuk
→Örfi hukuk ise temelini eski Türk geleneklerinden (töre) alırdı.
→Ülke güvenliğinin sağlanması, kanunların uygulanması ve bu konularda ortaya çıkan uygunsuzluklar örfi hukukun kapsamında yer alıyordu.
→Örfî davalara Emir-i Dâd'ın başkanlığındaki mahkemeler bakardı.